آکادمی فن بیان

آموزش لحن دکلمه	مشاوره رایگان فن بیان	نقشه راه فن بیان

.

.
غزل 30 حافظ با زلفت هزار دل به یکی تار مو ببست آغاز می شود. وزن غزل زلفت هزار دل به یکی تار مو ببست ، مفعول فاعلات مفاعیل فاعلات (بحر مضارع اخرب مکفوف مقصور) می باشد. در ادامه می توانید متن کامل غزل و همچنین معنی لغات و شرح و تفسیر ابیات را مشاهده کنید. در شرح و تفسیر از کتاب شرح سودی بوسنوی ، شرح حافظ دکتر خطیب رهبر، دکتر عبدالحسین جلالیان و شرح شوق دکتر حمیدیان بهره گرفته شده است. ضمنا می توانید از فایل pdf متن، معنی و تفسیر غزل 30 حافظ استفاده کنید.

آنچه در ادامه می خوانید:

1- متن غزل

2- دکلمه غزل

3- شرح و تفسیر غزل

4- معنی غزل و لغات

متن غزل 30 حافظ

دکلمه غزل 30 حافظ

دکلمه غزل زلفت هزار دل به یکی تار مو ببست با صدای استاد حسین زند

شرح و تفسیر غزل 5 حافظ

تار مو: [ رِ ] دانه ٔ موی . تای مو. || مجازاً، خیلی باریک

از چار سو: از چهار طرف، از همه طرف

چاره‌گر: [ رَ / رِ گ َ ] صاحب تدبیر. مدبر. آنکه در کارها تدبیر و تأمل کند. کسی که بحیلت و تدبیر و تفکر کارها را بسامان رساند

معنی بیت: هزاران نفر با دیدن یک تار گیسوی گره گیر نگار، دل باختند. هر قدر هم که صاحب تدبیر و تامل و زیرکی باشی، با دیدن یک تار موی یار همۀ راه ها به رویت بسته می شود.

به بویِ نسیمش: در آرزوی بوی خوشش

نافِه: کیسه مشک . کنایه از زلف گره دار

نافه گشودن: [ ف َ / ف ِ گ ُ دَ] گشودن نافه . باز کردن نافه . باز کردن سر نافه . مجازاً، به معنی مشکین کردن هوا

معنی بیت: رخی به عاشقان نشان داد و گرۀ نافه ای از گیسوان مشکین خود را باز کرد تا عاشقان به بوی خوش گیسویش مست شوند و جان دهند ولی کام دل به کسی نداد و حسرت وصال را بر دلشان گذاشت.

شیدا: [ ش َ / ش ِ ] در زبان اکدی «شدو» . نام عفریتی است . در عبری «شد» و در آرامی «شدا» به معنی دیو است . دیوبت . دبت شد. دیوانه . مجنون . واله

نِگار: نقش . کنایه از محبوب و معشوق

ابرو نمودن: ناز و کرشمه . ابرو نازک کردن

جلوه‌گری: [ ج ِل ْوَ / وِ گ َ ] ناز و کرشمه و دلبری

رو بستن: [ ب َت َ ] رو گرفتن . حجاب بر چهره گرفتن

معنی بیت: برای آن دیوانه شدم که یار و نگارم، چون هلال ماه نو، با ناز و کرشمه و دلبری، ابرویی نازک کرد و رخی نشان داد و بلافاصله حجاب به چهره گرفت و روی پوشاند.

رَنْگ: طرز، شیوه، رسم و آیین . افسون و سحر و فریب

کَدو: کوزه ٔ شراب را گویند یعنی در همان کدوی خشک نیز گاهی شراب کنند

نقش بستن: [ ن َ ب َ ت َ ] کنایه از تصویر کردن . ایجاد کردن . آفریدن

معنی بیت:

1- ساقی با چند رسم و آیین و روش، شراب را در پیاله ریخت. تصویر رسوم و آئیین هایِ ریختنِ باده رویِ کوزه هایِ شراب، چه زیبا و لطیف است. (برگرفته از شرح دکتر جلالیان)

2- ساقی ازل می در جام هستی به گونه های مختلف ریخت و صورت های گوناگون به کمال آفرید، نیک بنگر که از مینای آفرینش چه شکل های بدیع و زیبایی پدید آمد (برگرفته از شرح دکتر خطیب رهبر)

3- اگر ساقی را به معنای نگار و محبوب و رنگ را به معنای فسون و افسون بگیریم و همچنین با مضمون بیت دیگری از حافظ که “ما در پیاله عکس رخ یار دیده ایم” معنای بیت چنین می شود: نگار و محبوب من با چندین سِحْر و افسون، شراب را در پیاله ریخت. نتیجه سحر و افسون یار آن است که نقش و تصویرش در ظرف شراب تجسم یافته است و من در پیاله نقش خیال او را می بینم.

صراحی: [ ص ُ ] عربی آن صراحُیّة. قسمی از ظروف شیشه یا بلور با شکمی نه بزرگ و نه کوچک و گلوگاهی تنگ و دراز که در آن شراب یا مسکری دیگر کنند و در مجلسی آرند و از آن در پیاله و جام و قدح ریزند.

غمزه: [ غ َ زَ / زِ ]  در اینجا به معنای نمامی و سخن چینی است. به اصطلاح امروز با گوشه ابرو به چیزی اشاره کردن و لو دادن آن. در اصطلاح عاشقان به معنی بی تفاوتی و بی توجهی است.

خون خُم: کنایه از شراب قرمز است

نعره های قُلقُل: صدای جوشیدن آب و شراب و جز آن

معنی بیت: خدایا، صراحی چه بی توجهی و سخن چینی کرد که شراب به قصد انتقام با فریاد و غوغای جوشیدنش، در گلویش گیر کرد و راه گلویش را بست.

پردۀ سَماع: مجلس رقص و آواز

اهل وجد و حال: اهل طرب

های و هوی: شور و غوغای اهل طرب

معنی بیت: مطرب عشق چه سازی نواخت که درویشان، سماع و رقص و آواز صوفیانه خود را رها کردند و مدهوش و مفتون او شدند.

اِحْرام بستن: آهنگ کردن ، قصد و نیت کردن . مجازاً بمعنی دو چادر نادوخته که در ایام احرام یکی را لنگ و ته بند کنند و دیگری را بر دوش پوشند.

طوف: [ طَ / طُ ] طواف . گرداگرد چیزی گردیدن . گرد و پیرامون کعبه گشتن

معنی بیت: حافظ، هر کس که درد و رنج و غم و محنت عشق را نکشید و طالب وصال یار بود مانند کسی است که بدون وضو احرام بسته و به طواف کعبه رفته باشد. در این بیت حافظ دل را کعبه و خانه خدا می داند و همانطور که بدون رعایت مناسک، حج کسی قبول نمی افتد، بدونِ رعایتِ آدابِ عاشقی، وصالِ یار هم میسر نیست.