آکادمی فن بیان

آموزش لحن دکلمه	مشاوره رایگان فن بیان	نقشه راه فن بیان

.

.
غزل 24 حافظ با مطلب طاعت و پیمان و صلاح از من مست آغاز می شود. وزن غزل مطلب طاعت و پیمان و صلاح ، فعلاتن فعلاتن فعلاتن فعلن (رمل مثمن مخبون محذوف) می باشد. در ادامه می توانید متن کامل غزل و همچنین معنی لغات و شرح و تفسیر ابیات را مشاهده کنید. شرح و تفسیر برگرفته از کتاب شرح سودی بوسنوی بر حافظ ترجمه دکتر عصمت ستارزاده می باشد. ضمنا می توانید از فایل pdf متن، معنی و تفسیر غزل 24 استفاده کنید.

آنچه در ادامه می خوانید:

1- متن غزل

2- دکلمه غزل

3- شرح و تفسیر غزل

4- معنی لغات

متن غزل 24 حافظ

دکلمه غزل مطلب طاعت و پیمان و صلاح از من مست با صدای استاد حسین زند

شرح و تفسیر غزل شماره حافظ

مَطَلَب: نهی مخاطب از طلبیدن به معنای نخواه

طاعت: اطاعت، انقیاد، بندگی، پیروی، فرمانبرداری ≠ سرپیچی، سرکشی، نافرمانی

پیمان: قول، تعهد

صلاح: خیر، نیکی

پیمانه کِشی: شراب خوردن؛ باده‌خواری

روز اَلَسْتْ: روز ازل . در عربی تاء آن مضموم است ولی فارسی زبانان به سکون آن تلفظ میکنند بمعنی آیا نیستم ؟ یا آیا نباشم ؟ و لفظ «الست » اشاره است به آیه ٔ «الست بربکم ؟ قالوا: بلی ». جزء آیه ای از قرآنست یعنی خداوند تعالی قبل از خلق اجساد به ارواح فرمود: آیا من پروردگار شما نیستم ؟ گفتند بلی . عالَم ذَرّ یا عالم اَلَسْت یا عالم قالوا بَلیٰ یکی از جهان‌های آفرینش که در قرآن و روایات به آن اشاره شده است. بنا بر عقیده متفکران اسلامی، این عالم مربوط به دوران پیش از خلقت آدم و یا همزمان با خلقت اوست. در عالم ذر تمام انسان‌هایی که قرار بوده تا روز قیامت به دنیا بیایند، به صورت «ذرّه» ظاهر و شدند از همه «ذرات» پیمانی بر توحید و ربوبیت خدا گرفته شد. .

معنی بیت: از منِ رندِ باده نوش، مراسم بندگی و اطاعت و وفای به عهد و خیر و نیکی نخواه که من از روز ازل به باده نوشی و شراب خواری مشهور شدم. خلاصه آنکه اعمال شایسته به زاهدان و عابدان را از من مخواه.

وُضو: دست نماز. شستن صورت و دستها و مسح کردن بر سر و پاها با آدابی که در شرع اسلام مقرر است

چارتکبیر: کنایه از ترک چیزی است. نماز میت درمذهب اهل سنت که فقط چهار تکبیر دارد. چارتکبیر زدم یعنی از آن گذشتم

معنی بیت: من از همان لحظه ای که در روز الست با آبِ چشمۀ عشق، وضو گرفتم، جز عشقِ یار به هر چیز دیگر که در این دنیاست پشت پا زدم.

می: شراب

آگهی: آگاهی؛ اطلاع؛ خبر

سِرِّ قضا: راز سرنوشت

روی: چهر، چهره، رخسار، رخساره، رخ، رو، سیما، صورت، عارض، عذار، گونه، وجه

معنی بیت: جام شراب را بیاور تا بنوشم و مست شوم و در خماری و مستی، راز سرنوشتم را فاش کنم و بگویم که عاشق رخسار زیبای که شدم و از بوی عشق که مست شدم و هوش از سرم برفت.

کمر: میان هر چیز

مور: مورچه

باده پرست: باده‌نوش؛ شراب‌خوار. کسی که نوشیدن باده را بسیار دوست دارد؛ می‌پرست

معنی بیت: کوه هم زیر بارِ گرانِ عشقِ جانان کمر خم می کند و از تحملش خارج است. ولی باز با این حال تو که هزاران بار از کوه هم ضعیفتری امیدت به رحمت خداوند باشد و ناامید مشو.

نرگسِ مستانه: شخص کریم  و صاحب احسان و نیکوکاری . مراد جانان است (در این بیت ممکن است منظور از صاحب کرامت قوام الدین حسن باشد)

چشمش مَرِساد: جمله دعایی به معنای از چشم بد دور باشد

طارم فیروزه: آسمان آبی. آسمان لاجوردی . طارم به فتح و ضم ر هر دو درست است. طارم: خرگاه؛ سراپرده. گنبد. خانۀ چوبی. نردۀ چوبی یا فلزی. چوب‌بستی که برای تاک درست می‌کنند.

خوش نَنِشَست: راحت و آسوده زندگی نکرد

معنی بیت: به غیر از چشمان مستانه جانان که خدا نکند چشم بد به آن برسد کسی زیر این گنبد لاجوردی راحت و آسوده زندگی نکرد. چون هر ستمی که از چشم یار می رسد مکافات ندارد و عاشقان تاب اعتراض ندارند و او همیشه در ذوق و صفا و آسودگی است. حال آنکه دیگران هر عملی انجام دهند مکافات عملشان را هم باید تحمل کنند.

فدا: فدا شدن به معنای در راه کسی یا مقصودی جان خود را دادن است.

باغ نظر: اضافه تشبیهی است. دیدگاه . منظر

چمن آرای جهان: آرایشگر چمن. مراد خداوند است

غنچه نبست: غنچه نیافرید. کنایه از لب غنچه مانند است

معنی بیت: جانم فدای لب و دهانش که هر چه در این عالم نگاه می کنم خداوند از این لب و دهان، زیباتر و شیرین تر و موزون تر نیافریده است.

دولت: اقبال، بخت، طالع

سلیمانی: مانند سلیمان بودن .چون سلیمان پیامبر بر همه عالم و جن و انس سلطنت کردن . مراد حشمت و جلال و شکوه سلیمانی است

باد به دست: باد در دست داشتن به معنای با دست خالی و محروم بودن است. سعدی هم در بیتی می فرماید

به یادگار کسی دامن نسیم صبا

گرفته ایم، چه حاصل که باد در چنگ است

معنی بیت: حافظ از بخت و اقبالِ عشق تو مانند سلیمان پیامبر، سلطان جهان و صاحب حشمت و جلال و شکوه شده است ولی از وصال تو محروم است.

حافظ بسیار زیبا با استفاده از عبارت باد در دست، به داستان حضرت سلیمان که به امر خداوند باد مسخر و تحت فرمانش بود نیز اشاره کرده است.