غزل 166 حافظ: روز هجران و شب فرقت یار آخر شد

آموزش لحن دکلمه	مشاوره رایگان فن بیان	نقشه راه فن بیان

.
.
غزل 166 حافظ با روز هجران و شب فرقت یار آخر شد آغاز می شود. وزن غزل روز هجران و شب فرقت یار ، فعلاتن فعلاتن فعلاتن فعلن (رمل مثمن مخبون محذوف) می باشد. در ادامه می توانید متن کامل غزل و همچنین معنی لغات و شرح و تفسیر ابیات را مشاهده کنید. در شرح و تفسیر از کتاب شرح سودی بوسنوی ، شرح حافظ دکتر خطیب رهبر، دکتر عبدالحسین جلالیان و شرح شوق دکتر حمیدیان بهره گرفته شده است. ضمنا می توانید از فایل pdf متن، معنی و تفسیر غزل 166 حافظ استفاده کنید.

آنچه در ادامه می خوانید:

1- متن غزل

2- دکلمه غزل 

3- شرح و تفسیر غزل

4- معنی غزل و لغات

متن غزل 166 حافظ

شرح و تفسیر غزل 166 حافظ

روزِ هِجْران: روز جدایی . روزگار دوری

فُرْقَت: جدایی و مفارقت . مقابل وصل

یار: دلبر، معشوق

فال زدن: [ زَ دَ ] مصدر مرکب است. فال گرفتن . طالع بینی . پیش‌بینی و پیش‌گویی بخت و طالع

گذشت اختر: اختر به معنای بخت و طالع نیک یا نحس است. اختر گذشتن به معنای بخت نیک و سیر موافق است. به گفته دکتر حمیدیان در شرح شوق، در شاهنامه در داستان کرم هفتواد، گذشتن اختر نیک و بروز عواقب بد را هم داریم و برعکس گذشتن آشفته اختر و بروز عواقب نیک:
چو آشفته اختر ز ما در گذشت
همه رفته دولت به ما بازگشت

آخِر: مونث آن آخرت است و به معنای تمام شدن و به سر آمدن است. به فتح خ (آخَر) به معنای دیگری است

کار آخِر شد: کار تمام شد . مراد حاصل شد

معنی بیت: فالی زده ام و ستاره بخت و اقبالم طلوع کرد و معنای فال این است که روز هجران و شب فراق به پایان رسیده است و مراد دلم که وصال یار است حاصل می شود.

ناز: نعمت .رفاه . آسایش . دلفریبی . کرشمه . غمزه . شیوه . غمزه ٔ شهوت انگیز. غمزه و دلفریبی که عاشق به معشوق خود می کند و از آن نوازش می خواهد

تنعم: [ ت َ ن َع ْ ع ُ ] به ناز و نعمت زیستن . فراخ و آسان زندگی کردن .  به ناز و نعمت پرورده شدن . در این بیت به معنای ناز و نعمت و کامیابی همراه با ناز و افاده و تکبر است

ناز و تَنَعُّم: ناز و نعمت . ناز و افاده .

خزان: پاییز . مراد از خزان اینجا روزگار هجران و دوری و مراد از بهار، دیدار و وصال است.

در قدم: پیش پای

معنی بیت: روزگار هجران که آنقدر طول کشید به یمن ایام وصال تمام شد.

به اقبال: به یمن، از برکت وجود ، از دولت سر

کله‌گوشه: [ ک ُ ل َه ْ ش َ / ش ِ ] گوشه ٔ کلاه . کنایه از عظمت مرتبه و سرافرازی . منظور از کله گوشه گل، برگ و تاج گل است

نخوت: [ ن َخ ْ / ن ِخ ْ وَ ] بزرگ منشی . خودبینی . خودپرستی . جاه طلبی

شوکت: [ ش َ / شُو ک َ ] جاه و جلالت و هیبت وفر و وقار و عظمت و حشمت و بزرگواری و جلال و نخوت و تکبر

معنی بیت: فصل پاییز و به دنبال آن زمستان، عرصه تاخت و تاز مغرورانه و متکبرانه بادهای استخوان سوز و حکومت و شوکت سراپا گزند خارها بر باغ و گلستان است که با آمدن گلبرگ ها و از سر دولت باد بهاری، شوکت و قدرت زمستان و دوره فراق و دوری به پایان می رسد و بهار و ایام وصال و زمان باده گساری می رسد.

معتکف: [ م ُ ت َ ک ِ ] مقیم و ملازم در جایی برای عبادت

پرده غیب: کنایه از شب است

معنی بیت: به صبح وصال و دیدار که در پس شب تیره و تار پنهان شده بود بگو که طلوع کند که شب فراق به پایان رسیده است. مردا آنکه آن حال یاس و ناامیدی و فراق و دوری به پایان رسید و وقت دیدار و وصال یار رسیده است.

بدعهدی: پیمان شکنی

دولت یار: بخت بلند یار

معنی بیت: از بدعهدی و پیمانشکنی مکرر روزگار باورم نمی شود که قصۀ پرقصۀ فراق و هجران به پایان رسید و ایام وصال یار رسیده است.

قدحت پُر مِی باد: جمله دعاییه است. البته دعای رندانه ای است چرا که پر بوده قدح ساقی نفعش برای کسی است که شراب می نوشد.

تَدْبیر: به پایان و عاقبت کاری را نگریستن و در آن اندیشیدن، چاره اندیشی

تَشْویشِ خُمار: پریشانی و کسالت خماری

معنی بیت: ای ساقی لطف و محبتی نشان دادی و خدا کند که جامت همیشه پر از شراب باشد و برای ما شراب بریزی چرا که با فراست و کیاست و اندیشه تو کسالت و پریشانی خماری از بین رفت.