آکادمی فن بیان

آموزش لحن دکلمه	مشاوره رایگان فن بیان	نقشه راه فن بیان

.

.
غزل 11 حافظ با ساقی به نور باده برافروز جام ما آغاز می شود. وزن غزل دل می رود ز دستم ، مفعول فاعلات مفاعیل فاعلن (مضارع مثمن اخرب مکفوف محذوف) می باشد. در ادامه می توانید متن کامل غزل و همچنین معنی لغات و شرح و تفسیر ابیات را مشاهده کنید. شرح و تفسیر برگرفته از کتاب شرح سودی بوسنوی بر حافظ ترجمه دکتر عصمت ستارزاده می باشد. ضمنا می توانید از فایل pdf متن، معنی و تفسیر غزل 11 استفاده کنید.

آنچه در ادامه می خوانید:

1- متن غزل

2- دکلمه غزل

3- شرح و تفسیر غزل

4- معنی لغات

متن غزل 11 حافظ

دکلمه غزل 11 حافظ

دکلمه غزل ساقی به نور باده برافروز جام را با صدای استاد حسین زند

شرح و تفسیر غزل 11 حافظ

ساقی: آن که در مجلس باده‌گساری باده در ساغر بریزد و به دست باده‌نوشان بدهد . مرشد و پیر کامل که به مریدان فیض دهد

نورِ باده: کنایه از صفوت و خالص بودن شراب است

برافروز: روشن کن

مطرب: نوازنده، خواننده، رقاص

معنی بیت: ای ساقی جام مرا با شراب صاف و خالص پر کن. خوانندگان و نوازندگان بنوازند و بخوانند که دنیا به کام ماست.

پیاله: کاسه کوچک

رخ: صورت

شرب مدام: شراب خوردن دائم و همیشگی

معنی بیت: ای کسی که از شراب خواری دائمی ما خبر نداری بدان که علت آن است که ما در نور شراب، تصویر صورت جانان و محبوب خود را می بینیم.

جریدۀ عالم: اضافه بیانی است. جریده به معنای کتاب، صحیفه ، دفتر است. سودی در مورد جریده می گوید دفتر بزرگی است با کاغذ نازک که به شکل بادبزن چیده می شود و از دو جانب خوانده می شود.

دوام: ثبات و بقا، ابدیت

معنی بیت: عاشق هرگز نمی میرد و در دفتر عالم، قصه عشق ما برای همیشه می ماند.

کرشمه و ناز: اشاره با چشم و ابرو؛ غمزه، حرکات دل‌انگیز چشم و ابروی زیبا‌رویان.غنج و دلال

سَهی قدان: سهی به معنای راست و بلند است . دلبرانی که قامت موزون و متناسب دارند

جلوه: نشان دادن و نمودن خود به کسی . عرض جمال

سرو صنوبرخرام: معشوقی که با ناز و کرشمه و دلبری راه می رود. هم سرو و هم صنوبر مجازا به معنای معشوق است. منظور از صنوبر، صنوبری یا به شکل صنوبر است. از آنجا که درخت صنوبر مخروطی و کله قندی شکل است و قلب هم مخروطی است از صنوبر مجازا معنای معشوق استنباط می شود. خرام هم به فتح، ضم و کسره اول درست است (خَرام، خُرام، خِرام) و به رفتاری می گویند که از روی ناز و سرکشی و زیبایی و تکبر باشد.

معنی بیت: زمانی که یار و دلبر راست قامت ما که با کمال ناز و زیبایی و سرکشی راه می رود و خود را نمایان کند دیگر ناز و عشوه و شیوه معشوقه های موزون قامت و متناسب اندام به چشم نمی آید.

گلشن: باغ، گلستان

احباب: دوستان

بَرِ: نزد

جانان: معشوق، محبوب، روی زیبا، دلکش، نازنین، شاهد

عمدا: از روی قصد

معنی بیت: ای باد صبا اگر از مجلس دوستان و یاران گذشتی البته پیغام ما را به معشوق و محبوب زیبا رویم برسان و بگو چرا می خواهی نام و یاد ما را از روی عمد و قصد فراموش کنی. روزی می رسد که من مُردم و دیگر نام من به خاطرت نمی رسد.

شاهد: مجازا به معنای معشوق و محبوب است

خوش: در اینجا پسندیده، مقبول

مستی: در خوانش و دکلمه این واژه هم ی را می توانید نکره در نظر بگیرید که آکسان روی هجای مست قرار می گیرد و هم می توانید یای نسب در نظر بگیرید که در دکلمه آکسان روی هجای تی قرار می گیرد.

زِمام: منظور زمام اختیار ما یا عنان اختیار ما است. مهار شتر و رسن و طنابی که در چوب بینی شتر بندند و به فتح ز خطاست.

معنی بیت: به چشم محبوب و معشوقی که مالک دل ماست، مستی پسندیده و مقبول است. از آنجا که محبوب ما مستانه و خمار چشم است ما هم اختیار و عنان زندگی خود را به شراب و مستی سپرده ایم.

صرفه ای نبرد: در این بیت به معنای زیادتی نمی کند، بیشتر نیست. در اصطلاح فارسی صرفه به معنای زیاده است. در زمان های قدیم وقتی پول طلا را خرد می کردند در ازای آن یک یا دو ریال اضافه می گرفتند که به آن صرفه می گفتند.

روز بازخواست: قیامت

نان حلال: کنایه از نان وقف است که اکثر مشایخ در خانقاه ها و زوایا (اتاق های مخصوص شیوخ) نان وقف می خوردند.

آب حرام: شراب

معنی بیت: می ترسم که روز قیامت شرابِ حرامِ ما از نانِ حلالِ شیخ، فضیلت و پاداش بیشتری داشته باشد.