آکادمی فن بیان

در این مقاله، متن، تحلیل، معنی و دکلمه شعر پریا از احمد شاملو با صدای زیبا و دلنشین احمد شاملو و استاد محمدعلی حسینیان ، بنیانگذار آموزش سخنوری حرفه ای و فن بیان در کشور را می شنویم.

دکلمه شعر نو یکی از مهمترین و موثرترین تمرین های فن بیان برای آموزش لحن در فن بیان است. برای رسیدن به لحن درست و دقیق در فن بیان، این تمرین می تواند سخن آموزان و هنرجویان فن بیان و سخنرانی را با چالش های جدی فن بیان و تکنیک های لحن روبرو کند.

همچنین می توانید به مقاله و ویدئوی تمرین دکلمه شعر نو برای آشنایی بیشتر با آموزش دکلمه مراجعه کنید.

آنچه در ادامه می خوانید:

۱- فایل صوتی دکلمه شعر پریا با صدای استاد حسین زند

۲- فایل صوتی دکلمه پریا با صدای احمد شاملو

3- متن شعر پریا

4- معنی لغات شعر پریا

دکلمه شعر پریا

دانلود فایل صوتی دکلمه شعر پریا با صدای استاد حسین زند

دانلود فایل صوتی دکلمه شعر پریا با صدای احمد شاملو

متن شعر پریا

یکی بود یکی نبود

زیرِ گنبذِ¹ کَبود

لُخت و عورْ² تَنگِ غروبْ³ سه تا پری⁴ نِشَسِّه⁵ بود

زار و زارْ گریه می کردن پریا

مِثِّ⁶ ابرایِ باهارْ⁷ گریه می کردن پریا.

گیسِ شون⁸ قدِّ کَمونْ⁹ رنگِ شَبَق¹⁰

از کَمون بُلَنْ تَرَک¹¹

از شَبَقْ مِشکی تَرَک¹².

روبروشون تو افقْ شهرِ غلامایِ اسیر

پشتِ شون سرد و سیا¹³ قلعۀ افسانۀ پیر.

از افقْ جیرینگْ جیرینگْ¹⁴ صدایِ زنجیر میومد

از عقب از تویِ بُرجْ نالۀ شبگیر¹⁵ میومد…

₍₍ــ پریا! گُشْنَه تونِه؟

پریا! تِشْنَه تونِه؟

پریا! خَسِّه¹⁶ شُدین؟

مرغِ پَرْ بَسِّه¹⁷ شُدین؟

چیِه این هایْ هایِ تون

گریَه تون وایْ وایِ تون؟₎₎

پریا هیچ چی نگفتن، زار و زارْ گریه میکردن پریا

مِثِّ ابرایِ باهارْ گریه می کردن پریا

□

₍₍ــ پریایِ نازنین

چِه تونِه زار می زنین؟

تویِ این صحرایِ دور

تویِ این تَنگِ غروب

نمی گین برف میاد؟

نمی گین بارون میاد؟

نمی گین گرگِه میاد می خورَدِتون¹⁸؟

نمی گین دیبِه¹⁹ میاد یِه لقمهْ خام می کُنَدِتون²⁰؟

نمی ترسین پریا؟

نِمیایْنْ به شهرِ ما؟

شهرِ ما صداش میاد، صدایِ زنجیراش میاد ـــ

پریا!

قدِّ رَشیدم²¹ ببینین

اسبِ سفیدم ببینین

اسبِ سفیدِ نقرهْ نَل²²

یال و دُمَش رنگِ عسل،

مرکبِ صَرْصَرْ²³ تَکِ²⁴ من!

آهویِ آهنْ رگِ²⁵ من!

گَردن و ساقِش ببینین!

بادِ دَماغِش²⁶ ببینین!

امشب تو شهرْ چِراغونِه

خونۀ دیبا²⁷ داغونِه

مردمِ دِه مهمونِ مان

با دامْب و دومْبْ²⁸ به شهر میان

داریِه²⁹ و دُمْبَک³⁰ می زنن

می رقصن و می رقصونن

غنچۀ خندون می ریزن

نقلِ بیابون می ریزن

هایْ می کِشَن

. هویْ می کِشَن:

. ₍₍ــ شهرْ جایِ ما شد!

. عیدِ مَرْدُماس³¹، دیبْ³² گِلِه داره

. دنیا مالِ ماس³³، دیبْ گِلِه داره

. سفیدی پادشاس³⁴، دیبْ گِلِه داره

. سیاهی رو سیاس³⁵، دیبْ گِلِه داره ₎₎…

پریا!

دیگِه تُوکِ روزْ³⁶ شیکَسِّه³⁷

دَرایِ³⁸ قلعه بَسِّه³⁹

اگه تا زودِه⁴⁰ بُلَنْ⁴¹ شین

سوارِ اسبِ منْ شین

.                می رسیم به شهرِ مردم، ببینین: صداش میاد

جینْگ و جینْگِ⁴² ریختنِ زنجیرِ بَرْدِه هاش میاد.

آره ! زنجیرایِ⁴³ گِرون⁴⁴، حلقه به حلقه، لا به لا⁴⁵

می ریزد زِ دست و پا.

پوسیدَه نْ، پاره می شَن،

دیبا بی چاره میشن:

سر به جنگل بِذارن، جنگَلُو خارزار می بینن

سر به صحرا بِذارن، کویر و نمک زار می بینن

عَوَضِش⁴⁶ تو شهرِ ما… [ آخ! نمی دونین پریا!]

دَرِ بُرْجا⁴⁷ وا می شَن⁴⁸، بردِه دارا⁴⁹ رُسوا می شن

غُلوما⁵⁰ آزاد می شن، ویرونه ها⁵¹ آباد می شن

هر کی که غُصِّه داره

غَمِشُو زمین می ذاره.

قالی⁵² می شن حصیرا⁵³

آزاد می شن اسیرا⁵⁴

اسیرا کینه دارَن

داسِ شونُو وَرْمیدارَن⁵⁵

سیل می شن: شُرْشُرْشُرْ⁵⁶!

آتیش⁵⁷ می شن: گُرْگُرْگُرْ⁵⁸!

تو قلبِ شب⁵⁹ که بَدْگِلِه⁶⁰

آتیش بازی⁶¹ چه خوشگِلِه!

آتیش! آتیش! – چه خوبه!

حالامْ⁶² تَنْگِ غروبه

چیزی به شب نمونده

به سوزِ تب نمونده،

به جِسْتَن و واجِسْتَن⁶³

تو حوضِ نقره⁶⁴ جِسْتَن …

الان غُلاما⁶⁵ وایْسادَن⁶⁶ که مَشْعَلا رُو⁶⁷ وَرْدارَن⁶⁸

بزنن به جونِ شب⁶⁹، ظُلْمَتُو داغونِش کنن

عمو زنجیربافُو⁷⁰ پالون⁷¹ بِزَنَنْ واردِ مِیدونِش⁷² کُنَن

به جایی که شَنْگولِش⁷³ کُنَن

سکِّۀ یِه پولِش⁷⁴ کُنَن.

دستِ هَمُو بِچَسْبَن

دُورِ یارو⁷⁵ برقصن

₍₍حَمومَکْ مورچه داره، بشین و پاشو⁷⁶₎₎ دَرْبیارَن

₍₍قفل و صندوقچه داره، بشین و پاشو₎₎ دَرْبیارَن

پریا! بَسِّه دیگهْ هایْ هایِ تون

گریَه تون، وایْ وایِ تون!₎₎…

پریا هیچ چی نگفتن، زار و زارْ گریه می کردن پریا

مِثِّ ابرایِ باهارْ گریه می کردن پریا…

□

₍₍ــ پریایِ خَطْ خَطی⁷⁷

لُخْت و عُریون⁷⁸، پاپَتی⁷⁹!

شبایِ چِلِّه کوچیک⁸⁰

که تو کُرْسی⁸¹، چیکّ و چیک⁸²

تخمه میشکستیم و بارون می اومدْ صداش تو نُودون⁸³ می اومَد

بی بی جونْ قِصِّه می گُفْ⁸⁴ حرفایِ سَرْبَسِّه⁸⁵ می گُف

قصۀ سبزِ پری⁸⁶ زردِ پری⁸⁷،

قصۀ سنگِ صبور، بُز رویِ بون⁸⁸،

قصۀ دخترِ شاهِ پریون⁸⁹،ـــ

شمایین اون پریا!

اومدین دنیایِ ما

حالا هِیْ حرص می خورین، جوش می خورین، غُصِّۀ خاموش

. می خورین که دنیامون خالْ خالیِه⁹⁰، غُصِّه و رنجِّ خالی یِه؟

دنیایِ ما قِصِّه نبود

پِیْغومِ⁹¹ سَرْبَسِّه نبود.

دنیایِ ما عَیونِه⁹²

هر کی می خواد بِدونِه:

دنیایِ ما خار داره

بیابوناش مار داره

هر کی باهاش کار داره

دلش خبردار⁹³ داره!

دنیایِ ما بزرگه

پُر از شَغال⁹⁴ و گُرگِه⁹⁵!

دنیایِ ما ــ  هِیْ هِیْ هِیْ!

عقبِ آتیش ــ لِیْ، لِیْ لِیْ!

آتیش می خوایْ بالا تَرَک⁹⁶

تا کفِ پاتْ تَرَکْ تَرَکْ⁹⁷…

دنیایِ ما همینه

بخوایْ نخواهی اینِه!

خُب، پریایِ قِصِّه!

مُرغایِ پَرْ شیکَسِّه⁹⁸!

آبِتون نبود، دونِتون نبود، چایی و قَلْیونِ تون⁹⁹ نبود،

کی بِتون¹⁰⁰ گفت که بیایْنْ دنیایِ ما، دنیایِ واوِیلایِ¹⁰¹ ما

قلعۀ قِصَّه تونُو وِل بُکُنین، کارِتونُو مشکل بُکنین؟₎₎

پریا هیچ چی نگفتن، زار و زارْ گریه می کردن پریا

مِثِّ ابرایِ باهارْ گریه می کردن پریا.

□

دَسْ¹⁰² زدم به شونَه شون

که کُنم رَوونَه شون¹⁰³ ــ

پریا جیغ زدن، ویغ¹⁰⁴ زدن،

جادو بودن دود شدن، بالا رفتن تار¹⁰⁵ شدن

پایین اومدن پود¹⁰⁶ شدن، پیر شدن گریه شدن، جوون¹⁰⁷ شدن خنده شدن،

خان¹⁰⁸ شدن بنده¹⁰⁹ شدن، خروسِ سَرْکَنْدِه¹¹⁰ شدن، میوه شدن هَسِّه¹¹¹ شدن،

انارِ سَرْبَسِّه¹¹² شدن، امید شدن یاس شدن، ستارۀ نَحْسْ¹¹³ شدن…

وقتی دیدنْ ستاره

به منْ اثر نداره:

می بینم و حاشا می کنم¹¹⁴، بازی رو تماشا می کنم

هاج و واج¹¹⁵ و مَنْگْ¹¹⁶ نمی شم، از جادو¹¹⁷ سنگ نمی شم ـــ

یکی ش تُنْگِ¹¹⁸ شراب شد

یکی ش دریایِ آب شد

یکی ش کوه شد و زُق¹¹⁹ زد

تو آسمونْ تُتُق¹²⁰ زد…

شرابَه رُو سَرْ کشیدم

پاشنَه رُو وَرْ کشیدم¹²¹

زدم به دریا تَرْ شدم، از اون وَرِش¹²² به دَر شدم¹²³

دُویدم و دُویدم¹²⁴

بالایِ کوه رسیدم

اون وَرِ کوهْ ساز می زدن، هم پایِ¹²⁵ آواز می زدن:

₍₍ــ دَلَنْگْ دَلَنْگْ¹²⁶، شاد شدیم

. از ستم آزاد شدیم

. خورشیدْ خانمْ آفتاب کرد

. کُلّی برنج تو آب کرد:

. خورشید خانوم! بفرمایین!

. از اون بالا بیاین پایین!

. ما ظُلْمُو نِفْلِه¹²⁷ کردیم

. آزادی رُو قبله¹²⁸ کردیم.

. از وقتی خَلق¹²⁹ پا شد

. زندگی مالِ ما شد.

. از شادی سیر نمی شیم

. دیگه اسیر نمی شیم

. ها جِسْتیم و واجِسْتیم

. تو حوضِ نقره جِسْتیم

. سیبِ طلا رُو چیدیم

. به خونَه مون رسیدیم … ₎₎

□

بالا رفتیم دوغ بود

قِصِّۀ بی بی مْ¹³⁰ دروغ بود،

پایین اومدیم ماست بود

قِصِّۀ ما راست بود:

قِصِّۀ ما به سر رسید

کلاغِه به خونَه ش نرسید،

هاچین و واچین¹³¹

زنجیرُو وَرْچین¹³²!

معنی لغات شعر پریا

1- گنبذ: گنبد . گنبد کبود (لاجوردی): [قدیمی، مجاز] آسمان.

2- عور /’ur/ : برهنه، پتی، عریان، لخت . [مجاز] فقیر؛ بی‌چیز؛ ناتوان.

3- تنگ غروب: تنگ، (قید) با فاصلۀ کم . نزدیک غروب

4- پری: ۱. موجود افسانه‌ای و اساطیری نظیر جن به‌صورت زنی بسیارزیبا که مانند فرشته بال دارد و پرواز می‌کند و در زیبایی نقیض دیو است. ۲. [مجاز] زن زیبا. ۳. [قدیمی] جن.

5- نِشَسِّه: نشسته

6- مِثِّ: مثلِ . مانندِ

7- ابرای باهار: ابرهای بهار

8- گیس: موی بلند به خصوص موی سر زنان که از پشت گردن تجاوز کند. زلف، طره، کاکل، گیسو، مو

9- قَدِّ کَمون: اندازه آسمان . کنایه از اینکه خیلی بلند است

10- شَبَق /šabaq/: نوعی سنگ سیاه . رنگ شبق به معنی رنگ سیاه است

11- بلن ترک: کمی بلندتر

12- مشکی ترک: کمی سیاه تر

13- سیا: سیاه

14- جیرینگ جیرینگ: صدای برخورد حلقه های زنجیر

15- شبگیر /šabgir/: سحرگاه . هنگام سحر

16- خَسِّه: خسته

17- پربَسِّه: پربسته
که چون مرغ پربسته بودی مدام
همه کار ناکام و بیکار و خام ( فردوسی)

18- می خوردتون: شما را می خورد

19- دیبه: دیو . ۱. موجود خیالی و افسانهای که هیکل او شبیه انسان اما بسیار تنومند و زشت و مهیب و دارای شاخ و دم بوده. ۲. [قدیمی، مجاز] موجود گمراه‌کننده و بدکار نظیر شیطان.

20- می کُنَدِتون: شما را می کند

21- رشید /rašid/: بلندبالا، بلندقامت، خوشقدوقامت، رشیق

22- نقره نل: نعل نقره ای

23- صَرصَر: [مجاز] اسب تندرو. مرکب صرصر به معنای اسب تندرو است.

24- تک /tak/: بینظیر، بیمثل، بیمانند

25- آهن رگ: رگ به معنای حمیت و غیرت و مردانگی است. غیرت آهنین

26- باد دماغ: غرور، تکبر

27- دیبا: دیوها

28- دامب و دومب: حکایت آواز طبل و ضرب و تنبک ونقاره و دورویه و جز آن . در تداول عامه آواز طبل .

29- داریه: ]دارْ ی َ / ی ِ ] (اِ) مصحف دورویه . دائره . یهودیان طهران دُریِه گویند. حلقه واری است از چوب که بر یک روی یا دو روی آن پوستی کشیده باشند و رامشگران بهمراه دیگر سازها بنوازند.

30- دمبک: دمبک . [ دُ ب َ ] (اِ) دنبک . یکی از سازهای غیرذوی الاوتار. تنبک . از آلات موسیقی به شکل دهل که از فلز یا چوب می‌سازند و در یک طرف آن پوست نازکی می‌کشند و آن را هنگام نواختن زیر بغل می‌گیرند و با سر انگشتان به آن می‌زنند؛ ضرب؛ خمک؛ خنبک.

داریه و دمبک: جشن و ساز

31- مردماس:مردمان است

32- دیب: دیو

33- مال ماس: مال ما است

34- پادشاس: پادشاه است

35- روسیاس: روسیاه است

36- توکِ روز: نوک روز . نوک به معنای راس، سر و قله هر چیز است. اول صبح

37- شیکَسِّه: شکسته

38- درای: درهای

39- بَسِّه: بسته

40- اگه تا زود:

41- بلن: بلند

42- جینگ و جینگ: صدای برخورد حلقه های زنجیر

43- زنجیرای: زنجیرهای

44- گرون: گران . ثقیل، سنگین، وزین

45- لا به لا: تودرتو؛ تابرتا

46- عَوَضِش: بجای آن

47- برجا: برج ها

48- وا میشن: باز می شوند

49- برده دارا: برده دارها

50- غلوما: غلام ها، اسیران

51- ویرونه ها: ویرانه ها

52- قالی: زیرانداز بزرگ پرزدار بافته‌شده با نخ، پشم، یا الیاف دیگر به ‌رنگ‌ها و نقش‌های مختلف.

53- حصیرا: حصیرها . فرشی که از نی یا برگ درخت خرما بافته شده است؛ بوریا.

54- اسیرا: اسیرها

55- ور می دارن: بر می دارند

56- شر شر شر: صدای فروریختن پیاپی آب و مانند آن

57- آتیش: آتش

58- گُرْ گُرْ گُرْ: گُرْ . شعله، زبانۀ آتش .

59- تو قلبِ شب: قلب به معنای میان و وسط چیزی است. وسط شب . نصفه شب

60- بَدْگِلِه: بدگل . بدترکیب، بدشکل، بدمنظر، زشت، زشترو، کریه، کریه المنظر، نازیبا

61- آتیش بازی: آتش بازی . از مراسم جشن و شادمانی که آلات و ادواتی از باروت به شکل‌های گوناگون درست می‌کنند و هنگام شب آن‌ها را آتش می‌زنند.

62- حالام: حالا هم

63- بِجِستن و واجِستن: بجَستند و واجَستند . بجستند به معنای رها شدند و خلاص شدند است. واجستن به معنای طلب کردن و یافتن است.

64- حوض نقره: حوضی که آب آن شفاف و پاکیزه است

65- غلاما: غلام ها

66- وایسادن: ایستادن

67- مشعلا رو: مشعل ها را

68- وردارن: برمی دارند

69- به جون شب:

70- عمو زنجیرباف: بازی جمعی کودکانه که در آن بازیکنان دست یکدیگر را می گیرند و با گفتن جمله هایی به دور یکی از بچه ها که در وسط نشسته می چرخند و همین طور همه به نوبت در وسط حلقه ای که تشکیل داده می نشینند.

متن شعر عموزنجیرباف:

“عمو زنجیر باف!
– بله
زنجیرِ منو بافتی؟
– بله
پشتِ کوه انداختی؟
– بله
بابا اومده
– چی چی آوُرده؟ ” *
– بُخور و نَمیر
هیچ‌چی آورده!

بابا اومده
با یه دستِ پُر، پُر از پینه
با یه پیشونی، که پُر از چینه

با یه دستِ پُر، پُر از دعا
با یه دلِ پُر، از این آدما

با یه دستِ پُر، پُر از خالی
مُزدت همینه، وقتی حمّالی

بابا اومده، با دستِ خسته
با یه قلبی که، توش غم نشسته

بسته چشاشو، فکر نکُن خوابه
تو فکرِ نون و، شایَدَم آبه

قحطیِ خوابه، توو چشمِ بابا
مثلِ قحطیه‌ی، سفره‌هایِ ما

آخرِش یه روز، دستایِ بابا
خسته می‌شن از، کارِ این دنیا

مادرم می‌گه: “خدا رو داریم
پس بگو جانَم، شُکرِت ای خدا”

71- پالون: پالان . پوشاک ضخیم آکنده از پشم یا کاه یا پوشال که بر پشت حیوانات بارکش می‌گذارند و بر روی آن بار می‌بندند یا سوار می‌شوند: آن یکی خر داشت و پالانش نبود / یافت پالان گرگ خر را درربود (مولوی: ۳۶).

72- وارد میدونش: او را وارد میدان کنند

73- شنگول /šangul/: شادمان، شاد، مسرور . سرخوش، سرمست، ملنگ، نشئه

74- سکه یه پولش کنن: او را بی آبرو کنند

75- دور یارو: دور فلانی

76- حمومک مورچه داره بشین و پاشو دربیارن: حمومک مورچه داره گونه‌ای از بازی بچه‌ها می‌باشد که در آن بچه‌ها دست‌های خود را به یکدیگر می‌دهند و به شکل دایره‌ای شکل می‌ایستادند. یکی از کودکان به عنوان سرگروه شروع به خواندن شعر حمومک مورچه داره می‌نمود. اگر کسی سر موقع عمل نشستن و برخاستن را انجام ندهد اصطلاحاً سوخته است؛ و از بازی کنار می‌رود. در بعضی موارد برای هوشیاری بچه‌ها جمله بشین وخیز را می‌گفتند تا بچه‌ها به اشتباه عمل کرده و بسوزند.

متن شعر بازی:

حمومک مورچه داره

دور و ورش کوچه داره

جون تو خنده داره

بشین و پاشو خنده داره

یادم میاد اون وقت که ناز نازی بودم

با بچه‌های کوچه هم بازی بودم

با این ترانه گرم غوغا می‌شدیم

می خوندیم و می‌شستیم و پا می‌شدیم

حمومک مورچه داره

دور و ورش کوچه داره

جون تو خنده داره

بشین و پاشو خنده داره

حالا اون پسر سر زنده که بازنده شده

یه چشش اشکو یه چشم دیگرش خنده شده

حالا مثل گل پرپر می مونه

حالا دیگه با غم دل می خونه

حمومک مورچه داره

دورو ورش کوچه داره

جون تو خنده داره

بشین و پاشو خنده داره

77- خط خطی: خط خورده

78- عریون: عریان . برهنه، پتی، عور، لخت

79- پاپتی /pāpati/: پابرهنه. [مجاز] لات. [مجاز] بی‌چیز.

80- شبایِ چِلِّه کوچیک: شب های چِلِّه کوچک . شب های زمستان (10بهمن تا29اسفند)

81- کُرْسی: چهارپایه ای از تخته به عرض و طول یک متر و بیشتر که به زمستان گاه زیر آن منقل یا کلک نهند یا آن را فراز چاله ٔ آتش گذارند و بر زبر آن لحاف گسترند و در چهار طرف نهالین گسترند و بالش نهند نشستن و خفتن زمستان را. چهارپایه ای که لحاف بر آن افکنند وآتش در زیرکنند گرم شدن را به زمستان . (یادداشت مؤلف ). صندوق مانندی چهارگوشه و چوبین که چهار طرف آن باز است و به گاه زمستان منقلی از زغال افروخته زیر آن گذارند ولحاف یا جاجیم و مانند آن بر وی گسترند و زیر آن نشینند.

82- چیک و چیک: صدای شکستن تخمه

83- نودون: ناودان . لوله‌ای که آب باران از روی بام داخل آن می‌شود و به زمین می‌ریزد.

84- می گف: می گفت

85- سربَسِّه: سربسته . به طور پیچیده و مجمل

86- قصه سبز پری:

87- زرد پری:

88- بز روی بون: بز روی بام

89- شاه پریون: شاه پریان . رئیس و بزرگ پریها. شاه اجنه . قهرمانی که در افسانه ها و فلکلورایرانی نقش های مهم بعهده دارد و آن موجودی است افسانه ای که اصلش از آتش است و بچشم نیاید و غالباً نیکوکار است بعکس دیو که بدکار باشد. و در برخی از افسانه ها به نوعی از زنان جن که خوبروی باشد اطلاق گردد.

90- خال خالیه: بسیار لکه دار . سیاه و سفید

91- پیغوم: پیغام

92- عیونه: عیان است. آشکار، برملا، روشن، صریح، ظاهر، فاش، محسوس، معلوم

93- خبردار: کسی که از امری خبر دارد؛ باخبر؛ مطلع؛ بااطلاع؛ آگاه.

94- شغال:] ش َ / ش ُ ] نام حیوانی از نوع سگ و برزخ میان روباه و گرگ ، و گویند این حیوان در زمان انوشیروان بهم رسید. شکال . اهل تبرستان شال خوانند. حیوانیست که یک نوع آن مخصوصاً در اطراف سمنان و شاهرود زیاد است . پوست آنرا در اروپا برای آستر لباس استعمال میکنند.

95- گرگ: جانوریست پستان دار و گوشت خوار شبیه سگ اما بسیار خطرناک و وحشی با رنگ سفید، خاکستری ، خرمایی و صدایی زوزه مانند

96- بالاترک: کمی بالاتر

97- تَرَک تَرَک: (اسم صوت) ‹تراک، طراق، تراغ› صدایی که از شکستن یا ترکیدن چیزی برآید

98- پرشِکَسِّه: پرشکسته

99- قلیون: قلیان . وسیله‌ای برای دود کردن تنباکو‌ مرکب از سر قلیان، بادگیر فلزی، میانۀ چوبی، میلاب، نی یا نی‌پیچ، و مخزن آب.

100- بتون: به شما

101- واویلا /vāveylā/: کلمه ٔ افسوس مأخوذ از تازی که در نوحه و ماتم استعمال کنند. (ناظم الاطباء). به معنی افسوس ، چه لفظ وا کلمه ٔ ندبه است و ندبه به ضم به معنی نوحه ٔ ماتم و ویل به معنی افسوس و اندوه و در آخر الف برای مد صوت که در حالت ندبه در آخر الفاظ پیدا می کنند. (غیاث اللغات ) (آنندراج ). ای وای ! دریغا! حسرتا! :
چون کند جان واژگونه پوستین
بانگ واویلا برآید ز اهل دین(مولوی)

102- دس: دست

103- کنم روونه شون: آن ها را روانه کنم

104- ویغ: تابع «جیغ » جیغ و ویغ : سر و صدا، داد و فریاد (در هنگامی که بخواهند از سر و صدای کسی به تحقیر یاد کنند یا عجز او را برسانند)

105- تار: رشته‌هایی که در طول پارچه بافته می‌شود؛ تازه؛ تان؛ تانه

106- پود: [مقابلِ تار] رشته‌ای که در پهنای پارچه بافته می‌شود: بیاموختشان رشتن و تافتن / به تار اندرون پود را بافتن (فردوسی: ۱/۴۲)

107- جوون: جوان

108- خان: امیر، میر، فئودال، رئیس، رئیس ایل، بزرگزاده، ایلبیگ . لقبی احترام آمیز

109- بنده: غلام زرخرید؛ غلام؛ چاکر؛ برده.

110- سرکنده: مرغ یا خروسی که سرش را بریده و کنده اند

111- هَسِّه: هسته

112- سربَسِّه: سربسته

113- ستاره نحس: اقبال بد . بخت نامبارک

114- حاشا می کنم: حاشا کردن . ابا ورزیدن، تکذیب کردن، انکار کردن، منکر شدن

115- هاج و واج: حیرت زده . حیران . متحیر. مات . مبهوت . گیج . گیج و ویج . دنگ . منگ

116- منگ /mang/: گیج؛ گول؛ احمق

117- جادو: افسون؛ سِحر؛ شعبده.

118- تُنْگ: کوزه ٔ سرتنگ گردن کوتاه را گویند

119- زُق: زغزغ و احساس ناملایم در زخم و جای سوختگی

120- تُتُق: خیمه، سراپرده، یا چادر بزرگ

121- پاشنه رو ور کشیدن: کنایه از آماده انجام کاری شدن

122- از اون ورش: از سمت دیگرش

123- به در شدم: بیرون رفتم

124- دُویدم و دُویدم: همان دَویدم است. با‌شتاب رفتن؛ تند رفتن؛ رفتن با شتاب و سرعت

125- هم پای: هم پا . همراه

126- دلنگ دلنگ: [ دَ ل َ دَ ل َ ] آواز زنگهای بزرگ . اسم صوت است و برای بازنمودن صدای زنگ و ناقوس و درای اشتران و مانند آن بکار می آید

127- نفله /nefle/: ضایع و خراب؛ تلف‌شده؛ هدررفته.

128- قبله: طریقه . روش . رسم . آئین

129- خلق /xalq/: [مجاز] مردم؛ مردمان

130- بی بی م: مادربزرگم

131- هاچین وواچین: جمع کن و باز کن

132- ورچین: برچین . به‌هم زدن و از میان بردن

نویسنده: دکتر زند