شعر آیدا در آینه | دکلمه ، متن ، معنی و تحلیل شعر

لبانت
به ظرافتِ¹ شعر
شَهَوانی‌ترینِ² بوسه‌ها را به شرمی چنان مُبَدَّل³ می‌کند
که جاندارِ غارنشین از آن سود می‌جوید
تا به صورتِ انسان درآید.

و گونه‌هایت
با دو شیارِ مورّب،
که غرورِ تو را هدایت می‌کنند و
سرنوشتِ مرا
که شب را تحمل کرده‌ام
بی‌آنکه به انتظارِ صبح
مسلّح بوده باشم،
و بکارتیْ⁴ سربلند را
از روسپی‌خانه‌هایِ⁵ دادوستد
سربه‌مُهرْ⁶ بازآورده‌ام.

هرگز کسی اینگونه فَجیع⁷ به کشتنِ خود برنخاست که من به زندگی نشستم!

□

و چشمانت رازِ آتش است.

و عشقت پیروزیِ آدمی‌ست
هنگامی که به جنگِ تقدیر می‌شتابد.

و آغوشت
اندک جایی برای زیستن
اندک جایی برای مردن
و گریزِ⁸ از شهر
که با هزار انگشت
به وَقاحَت⁹
پاکیِ آسمان را متّهم می‌کند.

□

کوه با نُخُستین سنگ‌ها آغاز می‌شود
و انسان با نُخُستین درد.

در من زندانیِ ستمگری بود
که به آوازِ زنجیرش خو¹⁰ نمی‌کرد ــ
من با نُخُستین نگاهِ تو آغاز شدم.

□

توفان‌ها
در رقصِ عظیمِ تو
به شکوهمندی
نی‌لبکی¹¹ می‌نوازند،
و ترانۀ رگ‌هایت
آفتابِ همیشه را طالع¹² می‌کند.

بِگُذار چنان از خواب برآیم
که کوچه‌هایِ شهر
حضورِ مرا دریابند.

دستانت آشتی است
و دوستانی که یاری می‌دهند
تا دشمنی
از یاد
برده شود.

پیشانی‌ات آینه‌یی بلند است
تابناک و بلند،
که «خواهرانِ هفتگانه¹³» در آن می‌نگرند
تا به زیباییِ خویش دست یابند.

دو پرندۀ بی‌طاقت در سینه‌ات آواز می‌خوانند.
تابستان از کدامین راه فرا خواهد رسید
تا عطش¹⁴
آب‌ها را گواراتر کند؟

تا در آیینه پدیدار آیی
عمری دراز در آن نگریستم
من برکه‌ها و دریاها را گریستم
ای پری‌وارِ¹⁵ در قالبِ آدمی
که پیکرت جز در خُلْوارۀ¹⁶ ناراستی نمی‌سوزد! ــ
حضورت بهشتی‌ست
که گریزِ از جهنم را توجیه می‌کند،
دریایی که مرا در خود غرق می‌کند
تا از همه گناهان و دروغ
شسته شوم.

و سپیده‌دم با دست‌هایت بیدار می‌شود.

احمد شاملو – بهمن ۱۳۴۲

معنی لغات شعر:

1- ظرافت/ze(a)rāfat/: زیبایی . [مجاز] نکته‌سنجی؛ خوش‌طبعی . لطافت

2- شهوانی/šah[a]vāni/: مربوط به شهوت . شهوت‌انگیز . پرشهوت؛ نشان‌دهندۀ شهوت.

3- مبدل/mobaddal/:  تبدیل شده . تغییر شکل یافته

4-  بکارت/bekārat/: دوشیزه بودن؛ دوشیزگی . تازگی؛ نو بودن.

5- روسپی خانه:] ن َ / ن ِ ] محل فسق . فاحشه خانه

6- سَر به مُهر: در مورد راز استفاده می شود . رازی که پنهان است

7-  فجیع/faji’/: دردناک؛ آزاردهنده؛ ناخوشایند . جانگداز، دردناک، رقت آور، رقتبار، فاجعه آمیز، مصیبتبار، ناگوار، هولناک

8- گریز/goriz/: گریختن . (اسم مصدر) فرار؛ گریختن از برابر کسی یا چیزی.
انهزام، عقب نشینی، فرار، هزیمت

9- وقاحت/vaqāhat/: بی‌ادبی و گستاخی بی‌شرمی؛ بی‌حیایی ، بیشرمی، پررویی، جسارت، دریدگی

10- خو/xo[w]/: الفت، انس

11- نی لبک/neylabak/: نوعی نی کوچک

12- طالع/tāle’/: (صفت) [قدیمی] طلوع‌کننده.

13- خواهران هفتگانه: کنایه از هفت کوکب است که زحل و مشتری و مریخ و آفتاب و زهره و عطارد و قمر باشد.

14- عطش/’ataš/: تشنه شدن؛ تشنگی . اشتیاق، علاقه

15- پری وار/parivār/: پریوش؛ پری‌فش؛ مانند پری.

16- خلواره:] خ ُل ْ رَ / رِ[خاکستر گرم با خرده های آتش

نویسنده: دکتر زند